Tử hình -Khó tuyên?

Sau những phiên tòa xét xử các vụ án hình sự đặc biệt nghiêm trọng mà điều luật quy định có khung hình phạt cao nhất là tử hình, dư luận phản ứng gay gắt về việc tại sao Hội đồng xét xử (HĐXX) không tuyên bị cáo mức hình phạt cao nhất. Sự phản ứng đó xuất phát từ nhận thức chủ quan cho rằng khi bị cáo đã đứng trước Vành móng ngựa là có tội và phải chịu hình phạt. Tuy nhiên, sự nhìn nhận đó chưa toàn diện, nó có thể đúng hoặc không đúng vì nhiều lý do khác nhau.

Thực tế cho thấy rằng, những vụ án mà bị cáo bị bắt quả tang khi đang thực hiện hành vi phạm tội, hoặc hành vi của bị cáo đã rõ ràng, cơ sở chứng cứ buộc tội đầy đủ, bị cáo nhận tội thì việc HĐXX đưa ra phán quyết án tử cho bị cáo là hoàn toàn đơn giản, hợp lý. Tuy nhiên, cũng có những vụ án mà HĐXX không thể phán quyết án tử cho bị cáo cho dù vẫn xác định bị cáo có tội và phải chịu mức án chung thân. Trong phạm vi bài viết này, tôi chỉ đề cập đến vấn đề nhỏ TẠI SAO MỘT SỐ VỤ ÁN KHÓ TUYÊN ÁN TỬ (góc độ khách quan)?

(ảnh minh họa: tử hình - khó tuyên?)

Tôi còn nhớ cách đây mấy năm, có một vụ án đặc biệt nghiêm trọng xảy ra tại Xã Mỹ Đình, Huyện Từ Liệm, Hà Nội (Vụ Cô giáo đốt nhà Anh chồng). Hậu quả của vụ án là ba người bị chết cháy, nhiều tài sản bị hủy hoại. Sau khi vụ án xảy ra, phải mất rất nhiều thời gian Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Hà Nội mới xác định một số bị can. Vụ án nhanh chóng được khởi tố, điều tra, truy tố. Qua hai cấp xét xử tại Tòa án Quân khu Thủ đô (sơ thẩm), Tòa án quân sự Trung Ương (phúc thẩm) đều tuyên bị cáo (chủ mưu) với mức án cáo nhất là chung thân. Sau các phiên tòa, người nhà bị hại và dư luận đã phản ứng gay gắt.

Vấn đề ở chỗ, nếu như nội dung các bản Kết luận điều tra, Cáo trạng thì các bị cáo là người đã thực hiện hành vi phạm tội và với hậu quả nêu trên thì lẽ ra mức án giành cho người chủ mưu phải là tử hình; nhưng thực tế thì không đơn giản như vậy. Bởi lẽ, tại các phiên tòa bị cáo đều kêu oan, khẳng định mình không phạm tội; quá trình điều tra bị bức cung. Các Luật sư bào chữa cho bị cáo cũng chỉ ra nhiều nội dung vi phạm tố tụng, nhiều mâu thuẫn trong lời khai của các bị cáo, người liên quan để khẳng rằng không đủ căn cứ quy kết các bị cáo là người thực hiện hành vi phạm tội. Tôi vẫn còn nhớ câu nói sau cùng của một bị cáo "nếu tôi bị tuyên án tử và sau này kể phạm tội thực sự lộ diện thì ai đền được mạng sống cho tôi?".

Một vụ án nữa mà gần đây đã gây xôn xao dư luận, đó là vụ án ông Nguyễn Thanh Chấn giết người. Vụ án này có lẽ sẽ không có câu chuyện cổ tích như ngày hôm nay nếu tại hai cấp tòa ông bị tuyên án tử hình. Nhiều người nói rằng, ông Chấn đã may mắn thoát án tử vì là con liệt sĩ, có nhiều tình tiết giảm nhẹ. Quan điểm này đúng, nhưng tôi cũng cho rằng có thể nó còn xuất phát từ sự kiên quyết không nhận tội của ông Chấn, từ sự chưa chuẩn chỉnh hồ sơ vụ án của Cơ quan điều tra và chính sự cân nhắc, xem xét “đường lùi” của HĐXX.

Một dẫn chứng khác là vụ án Dương Chí Dũng và đồng phạm hiện đang xét xử. Có lẽ không nói ra nhưng mọi người đều nghĩ cuộc sống của vị nguyên Tổng Giám đốc Vinaline đã kết thúc khi đại diện Viện Kiểm sát đề nghị giữ nguyên nội dung Bản án sơ thẩm. Nhưng thật bất ngờ, chiều ngày hôm qua (25/4/2013), HĐXX quyết định quay trở lại phần xét hỏi. Vì sao vậy? có lẽ do chính thái độ cương quyết không nhận tội của bị cáo, do hồ sơ còn nhiều thiếu sót, mâu thuẫn và do có những chứng cứ mới phát sinh.

Nhắc đến các vụ án nêu trên để thấy rằng việc tuyên án tử cho bị cáo không phải dẽ dàng đối với HĐXX, đặc biệt là đối với những vụ án mà bị cáo một mực kêu oan, hồ sơ điều tra có nhiều vi phạm về mặt nội dung và tố tụng.

Bởi vậy, tôi cho rằng, để công tác xét xử đảm bảo đúng người, đúng tội và đúng quy định của pháp luật thì trước tiên công tác điều tra, truy tố cũng phải thực hiện một cách chuẩn chỉnh trên cơ sở pháp lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người, bảo vệ Pháp chế XHCN.

Quan điểm nêu trên chỉ là những lý giải cho một trong số các nguyên nhân vì sao HĐXX KHÓ TUYÊN ÁN TỬ; tất nhiên, sẽ còn những nguyên nhân khác, khách quan có, chủ quan cũng có.

Các vấn đề khác cần tham vấn hoặc hỗ trợ pháp lý, đề nghị Quý Khách hàng liên hệ với Luật Huy Thành qua Tổng đài tư vấn pháp luật miễn phí 1900 6179 hoặc qua mobile để yêu cầu dịch vụ của Luật sư Nguyễn Văn Thành - Luật sư Giỏi tại Hà Nội: 0909 763 190.